Συνέδριο: "Προσφυγικό: Προκλήσεις και Προοπτικές"
"Οι πρόσφυγες έχουν το δικαίωμα να βρουν τη δική τους Ιθάκη και να συναντούν κοινωνίες και ανθρώπους που θα τους εμπνεύσουν και θα τους δώσουν δύναμη για να ελπίζουν και να ονειρεύονται". (Τάσος Χριστοφίδης, Πρύτανης Πανεπιστημίου Κύπρου)
Το συνέδριο με τίτλο "Προσφυγικό: Προκλήσεις και Προοπτικές" πραγματοποιήθηκε τη Δευτέρα, 24 Οκτωβρίου 2022, στο Κτήριο Συμβουλίου- Συγκλήτου "Αναστάσιος Λεβέντης" στην Πανεπιστημιούπολη με συνδιοργανωτές το Πανεπιστήμιο Κύπρου, το Ίδρυμα Universitas, το Γραφείο της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες στην Κύπρο (UNHCR) και το Ίδρυμα Bridges for Tomorrow.
Στο πλαίσιο του συνεδρίου, τελέστηκαν από τον Τάσο Χριστοφίδη τα εγκαίνια της σημαντικής έκθεσης του Βρετανού φωτογράφου και εικονολήπτη Sebastian Rich με τίτλο "Αναζητώντας Ασφάλεια", σε επιμέλεια του φωτογράφου Στέφανου Κουρατζή και της αρχαιολόγου και ιστορικού τέχνης Κατερίνας Χατζηστυλλή.
Εισηγήτριες/ τές του Συνεδρίου:
Κορίνα Δρουσιώτου, Ανώτερη Νομική Λειτουργός της μη κυβερνητικής οργάνωσης "Κυπριακό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες" ("Cyprus Refugee Council")
Γιάννης Παπαδάκης, Καθηγητής Ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο Κύπρου και Πρόεδρο του Ιδρύματος "Bridges for Tomorrow"
Νίκος Περιστιάνης, Κοινωνιολόγος, Ιδρυτικός Πρόεδρος Πανεπιστημίου Λευκωσίας και Πρόεδρος Ιδρύματος Universitas
Νίκος Τριμικλινιώτης, Καθηγητής Κοινωνιολογίας, Κοινωνικών Επιστημών και Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας
Χρίστος Χατζηιωάννου, Μεταδιδακτορικός Ερευνητής Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Κύπρου και ΕΕΔ, ΤΕΠΑΚ.
Χαιρετισμούς απηύθυναν:
Τάσος Χριστοφίδης, Πρύτανης Πανεπιστημίου Κύπρου
Katja Saha, Αντιπρόσωπος στην Κύπρο της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR)
Sebastian Rich, Φωτογράφος Έκθεσης "Αναζητώντας Ασφάλεια".
Περιγράφοντας την κατάσταση στην οποία ζουν οι πρόσφυγες στην Κύπρο, η νομικός Κορίνα Δρουσιώτου, τόνισε πως "κάποιοι από αυτούς είναι άστεγοι που διαβιώνουν σε συνθήκες εξαθλίωσης με αντίκτυπο στις τοπικές κοινότητες. Η στέγαση, ανέφερε, είναι το κυριότερο και πιο κρίσιμο πρόβλημα".
Ο κύριος Παπαδάκης, επεσήμανε πως "η ανάγκη αποδοχής και ενσωμάτωσης προσφύγων και ευρύτερα μεταναστών, πέραν των καθαρά νομικών θεμάτων, δηλαδή των διεθνών συνθηκών για προσφορά προστασίας και ασύλου, πέραν ακόμα και των ηθικών και ανθρωπιστικών πτυχών για στήριξη των συνανθρώπων μας που τυχαίνει να γεννηθούν αλλού σε πιο βίαιες συνθήκες από τις δικές μας, αποτελεί μια αναγκαιότητα. Και οι Ελληνοκύπριοι, ας θυμόμαστε, κάποτε ζήτησαν αυτή τη στήριξη ως πρόσφυγες".
Επικριτική έναντι της κυβερνητικής πολιτικής για το μεταναστευτικό ήταν η εισήγηση του καθηγητή Νίκου Τριμικλινιώτη, η οποία βασίστηκε στην έκθεση που ετοίμασε μαζί με την ερευνήτρια Κορίνα Δημητρίου τον Ιούλιο του 2022 με τίτλο: "Κύπρος: Άσυλο και μετανάστευση στην εποχή της πανδημίας COVID-19". Σύμφωνα με τον κ. Τριμικλινιώτη, "οι κυβερνητικές πολιτικές για τον περιορισμό των "ροών" βασίζονται σε προβληματικές υποθέσεις: (α) υποθέτουν ότι όσα περισσότερα τα εμπόδια, τόσο λιγότεροι μετανάστες, (β) υποθέτουν ότι όσο λιγότερο ελκυστική γίνεται η Κύπρος, τόσο λιγότερες είναι οι αιτήσεις ασύλου. Οι πολιτικές αυτές δεν μείωσαν τις "ροές", αλλά οδήγησαν σε πρωτοφανείς περιοριστικές πολιτικές εξωτερίκευσης και ασφαλειοποίησης, με στροφή προς κατασταλτικά μέτρα. [...] Η πανδημία αποκάλυψε και διεύρυνε τα κενά και τις ανισότητες στο σύστημα υγειονομικής περίθαλψης και πρόνοιας και αύξησε την έλλειψη στέγης, τη φτώχεια και την περιθωριοποίηση των μεταναστών και των αιτούντων άσυλο".
Στην εισήγησή του με θέμα το φιλοσοφικό υπόβαθρο της ανασφάλειας, ο ερευνητής Φιλοσοφίας Χρίστος Χατζηιωάννου, υπογράμμισε ότι "η επικρατούσα κσομοθεωρία στον τόπο μας, ξεχνά ότι όλες οι δομές και έννοιες, όπως "κυριαρχία", "έθνος", "σύνορα", "ταυτότητα", "αυτονομία", "ιθαγένεια", "το ανήκειν", όταν απολυτοποιηθούν οδηγούμαστε σε αντιφάσεις και σε περισσότερη επισφάλεια και αστάθεια, παρά σε ασφάλεια και σταθερότητα". [...] "Κανένας δεν ανήκει κάπου σε απόλυτο βαθμό. Η αποξένωση είναι πάντοτε εκεί και είναι "συστατικό" όλων των σχέσεων. Κανένας χώρος δεν προσφέρει απόλυτη οικειότητα, έτσι ώστε να νιώσουμε ότι ανήκουμε απόλυτα σε ένα χώρο και μας ανήκει απόλυτα ο χώρος και έτσι ώστε ο ιθαγενής να θεωρείται "οικείος" και ο μετανάστης "ανοίκειος".
Ο Κοινωνιολόγος, Νίκος Περιστιάνης, ανέπτυξε το θέμα "Εθνική σκέψη και μεταναστευτικό - αντιθέσεις και αδιέξοδα", υπογραμμίζοντας ότι η Κυπριακή Δημοκρατία "είναι ένα ιδιότυπο εθνικό κράτος με σημαντικές, ιδιαίτερες αντιθέσεις και αδιέξοδα, αφού στη θεωρία το Σύνταγμά της είναι δικοινοτικό, ενώ στην πράξη είναι μονο-κοινοτικό και μονο-εθνικό. Στη θεωρία περιλαμβάνει όλη την εδαφική έκταση του νησιού, με εξωτερικά σύνορα τη θάλασσα, ενώ στην πράξη δεν περιλαμβάνει το 37% των υπό κατοχή εδαφών της. Επίσης, τα σύνορά της δεν είναι σαφή (π.χ. Νεκρή Ζώνη, εξάρτηση από τη βοήθεια της ΟΥΝΦΙΚΥΠ). Στη θεωρία η κυβέρνηση ασκεί νομιμοποιημένη βία/έλεγχο σε όλο τον λαό και στην εδαφική έκταση, ενώ στην πράξη δεν περιλαμβάνονται τα κατεχόμενα εδάφη και δεν ελέγχονται οι βόρειες ακτές-σύνορα, ούτε η εσωτερική γραμμή κατάπαυσης του πυρός (Πράσινη Γραμμή)". [...] "Η λειτουργία της ΚΔ βασίζεται στο "δίκαιο της ανάγκης", που είναι "μια κατάσταση εξαίρεσης" που διαρκεί σχεδόν 60 χρόνια", πρόσθεσε. Ο κ. Περιστιάνης, ασκώντας κριτική στην "σκληρή πολιτική έναντι των αιτητών ασύλου, που υιοθέτησε ιδιαίτερα ο νυν υπουργός Εσωτερικών Νίκος Νουρής, ανέφερε ότι "παρά τις σημαντικές διοικητικές βελτιώσεις (π.χ. μείωση χρόνου εξέτασης των αιτήσεων ασύλου, τερματισμός φαινομένων εικονικών γάμων), υπάρχουν πολύωρες καθυστερήσεις στην αποβίβαση αφίξεων δια θαλάσσης, για να σταλεί το μήνυμα στους ξένους πως θα είναι δύσκολη η κάθοδός τους στην Κυπριακή Δημοκρατία.[..] Όσον αφορά στους χαρακτηρισμούς για τους αιτητές ασύλου, ως "νέα απειλή για ΚΔ", "ένα Αττίλα χειρότερο και πιο επικίνδυνο" και στις αναφορές για "συστηματική διοχέτευση παράτυπων μεταναστών" προς τις ελεύθερες περιοχές μέσω της Πράσινης γραμμής και σε "εργαλειοποίηση του μεταναστευτικού από την Τουρκία με σκοπό τη δημογραφική αλλοίωση και αλλοτρίωση της ΚΔ", ο κ. Περιστιάνης διερωτήθηκε σε "τι εξυπηρετούν αυτά, πέραν από την υποδαύλιση των παθών και του μίσους";
Διάρκεια έκθεσης: Τρίτη 25 Οκτωβρίου 2022 έως Πέμπτη 3 Νοεμβρίου 2022
'Ωρα: 8:00 - 18:00