ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ: «1974-2024: η πολιτιστική κληρονομιά της Κύπρου στα Κατεχόμενα εν διωγμώ. Ένας απολογισμός 50 χρόνων κατοχής»
Το Βήμα Θρησκειών και Πολιτισμών της Ιεράς Μονής Κύκκου διοργανώνει διεθνές, επιστημονικό Συμπόσιο με θέμα: «1974-2024: η πολιτιστική κληρονομιά της Κύπρου στα Κατεχόμενα εν διωγμώ. Ένας απολογισμός 50 χρόνων κατοχής» στο Πολιτιστικό Κέντρο Αρχάγγελος, Λακατάμεια την Παρασκευή και το Σάββατο, 18 και 19 Οκτωβρίου 2024. Την κήρυξη των εργασιών του Συμποσίου θα τελέσει ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, ενώ θα προσφωνήσουν Πατριάρχες, ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου και οι εκπρόσωποι των υπολοίπων δογμάτων της Κύπρου, τα οποία επίσης βίωσαν τις συνέπειες της τουρκικής εισβολής στις δικές τους εκκλησιαστικές κοινότητες.
Η συμπλήρωση πενήντα χρόνων από την τουρκική εισβολή του 1974 αποτελεί ένα ορόσημο για απολογισμό και στον τομέα της πολιτιστικής κληρονομιάς. Η σύληση, βεβήλωση και καταστροφή θρησκευτικών μνημείων και κοιμητηρίων, καθώς επίσης η λεηλασία, διαρπαγή και καπηλεία των κειμηλίων τους αποτέλεσε μία από τις σημαίνουσες παραμέτρους και επακόλουθα της τουρκικής εισβολής. Ποτέ η Κύπρος στη μακραίωνη ιστορία της δεν υπέστη τέτοια καταστροφική μανία του πολιτιστικού της πλούτου, όσο στα πενήντα αυτά χρόνια.
Η διάνοιξη των οδοφραγμάτων το Πάσχα του 2003 επιβεβαίωσε τις πληροφορίες ξένων διπλωματών για την έκταση της καταστροφής. Ο Καθηγούμενος της Ιεράς Μονής Κύκου, μητροπολίτης Κύκκου και Τηλλυρίας κ. Νικηφόρος συνέλαβε αμέσως την ανάγκη και σημασία της επιστημονικής καταγραφής, φωτογραφικής και αρχιτεκτονικής αποτύπωσης των μνημείων και κοιμητηρίων στα Κατεχόμενα. Βάσει των τεκμηρίων αυτών προχώρησε με εκθέσεις, διαλέξεις, ημερίδες και εκδόσεις στην ανάδειξη και δημοσιοποίηση της καταστροφής της πολιτιστικής κληρονομιάς των Κατεχόμενων όχι μόνον στην Κύπρο και στην Ελλάδα, αλλά ἐπίσης στην υπόλοιπη Ευρώπη και στα όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στις Η.Π.Α., στην Ασία και στην Αφρική. Παράλληλα μετέβη στα Κατεχόμενα και λειτούργησε εγκαταλελειμένους ναούς για να τονίσει την ανάγκη της λειτουργικής συνέχειας των ιερών θυσιαστηρίων.
Οι εκατοντάδες επαναπατρισμοί κειμηλίων από το εξωτερικό, οι επισκευές και αναστηλώσεις μνημείων, η ευαισθητοποίηση του κοινού εντός και εκτός Κύπρου, οι εκθέσεις, εκδόσεις και συνέδρια για το θέμα, ο εντοπισμός χαμένων κειμηλίων στα Κατεχόμενα και η σημασία του πολιτισμού ως γέφυρα επικοινωνίας και συνεργασίας των δύο κοινοτήτων αποτελούν τα αποτελέσματα των προσπαθειών αυτών εκ μέρους της Πολιτείας, της Εκκλησίας και πολλών ιδιωτικών φορέων, αλλά και μεμονωμένων πολιτών.
Κατά τη διάρκεια του διεθνούς επιστημονικού Συμποσίου θα επιχειρηθεί να καταγραφεί το σημερινό στίγμα της κατάστασης της θρησκευτικής πολιτιστικής κληρονομίας στα Κατεχόμενα, ανεξαρτήτως δόγματος και θρησκείας, να παρουσιασθούν οι δυσκολίες και οι προοπτικές και να αξιολογηθούν οι περαιτέρω δυνατότητες δράσης και συντονισμού των φορέων. Για τον σκοπό αυτό αρχιερείς της Κύπρου με εκκλησιαστικές περιφέρειες στα Κατεχόμενα και εκπρόσωποι κρατικών και ιδιωτικών φορέων έχουν κληθεί να καταθέσουν τις εμπειρίες, γνώσεις και στοιχεία τους για το θέμα. Η εκπροσώπηση της Εκκλησίας της Αλβανίας με παρόμοιες εμπειρίες και βιώματα καταδεικνύει την ανάγκη της συνεργασίας και συναντίληψης και επιβεβαιώνει τη σημασία της επίμονης και μεθοδικής διεκδίκησης.
Κατά τη διάρκεια των εργασιών του συμποσίου θα κατατεθούν απόψεις και προτάσεις από όλους τους συνέδρους. Οι πλήρεις ανακοινώσεις των ομιλητών θα εκδοθούν προσεχώς σε τόμο Πρακτικών του Συμποσίου.
Η διευθύντρια του Ιδρύματος Universitas, Κατερίνα Χατζηστυλλή, αρχαιολόγος-βυζαντινολόγος, πρώην ειδική εμπειρογνώμων της Υπόθεσης Μονάχου (Εφετείο Μονάχου και Εγκληματολογικό Τμήμα της Βαυαρικής Αστυνομίας) συμμετέχει με σχετική ανακοίνωση, με τίτλο: Επαναπατρισμοί κυπριακών αρχαιοτήτων: η περίπτωση της "Υπόθεσης Μονάχου"
Το φαινόμενο της αρχαιοκαπηλίας αποτελεί μία από τις πλέον καταστρεπτικές συνέπειες της εισβολής του τουρκικού στρατού στο βόρειο κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου. Σωρεία περιπτώσεων λαθρανασκαφών και παράνομων ανασκαφών αρχαιολογικών θέσεων από μη εξουσιοδοτημένα ή μη αναγνωρισμένα ιδρύματα, εκούσιας καταστροφής αρχαιολογικών θέσεων από τον τουρκικό στρατό, καθώς και κλοπής αρχαιοτήτων από μουσεία, ιδιωτικές συλλογές, εργαστήρια συντήρησης ή αποθήκες ξένων αρχαιολογικών αποστολών, έχουν εντοπισθεί και καταγγελθεί από τους αρμόδιους φορείς της Κυπριακής Δημοκρατίας σε διεθνείς οργανισμούς. Με την ολοκλήρωση της Υπόθεσης Μονάχου, μίας από τις πλέον πολύπλοκες υποθέσεις κλοπής, παράνομης εξαγωγής, διακίνησης και εμπορίου αρχαιοτήτων και έργων τέχνης από το βόρειο κατεχόμενο τμήμα του νησιού, θα επιχειρήσουμε μία συνοπτική παρουσίαση των μεθόδων που ακολουθήθηκαν για την ταυτοποίηση των αρχαιοτήτων και έργων τέχνης, καθώς και την προσπάθεια εντοπισμού της ακριβούς προέλευσης τους από συγκεκριμένα μνημεία ή από ιστορικές, πολιτισμικές και γεωγραφικές περιοχές, σε συνάρτηση με την προσπάθεια διερεύνησης και εντοπισμού των διασυνδέσεων του Τούρκου αρχαιοκάπηλου Αϊντίν Ντικμέν με οργανωμένα δίκτυα εμπόρων τέχνης, οίκων δημοπρασιών, γκαλερί και συλλεκτών. Μία υπόθεση αρχαιοκαπηλίας που φαίνεται να εκτυλίχθηκε, άλλοτε με την ανοχή και άλλοτε με τη συνέργεια του κατοχικού στρατού και του κατοχικού καθεστώτος.
Πληροφορίες: δρ Χαράλαμπος Γ. Χοτζάκογλου, Γεν. Διευθυντής Βήματος Θρησκειών και Πολιτισμών Ιεράς Μονής Κύκκου, τηλ.: 22.390.000, 99.759.021, chotzako@hotmail.com